Lời phê bình con phù hợp có thể giúp trẻ sửa chữa lỗi lầm và đạt được mục tiêu giáo dục như mong đợi; ngược lại có thể gây tác dụng ngược, thậm chí khiến trẻ nổi loạn.
Nuôi dạy con cái nên người là “việc lớn” của mỗi đời cha mẹ. Trong quá trình này, bên cạnh niềm vui và hạnh phúc, cha mẹ không tránh khỏi những bất mãn, buồn bã, thậm chí là tức giận. Đó là khi con cái mắc lỗi hoặc vi phạm cha mẹ, con cái trở nên bướng bỉnh, không nghe lời. Đây cũng là thời điểm mà nhiều bậc cha mẹ nóng nảy phải có những biện pháp cứng rắn đối với con cái như la mắng, khiển trách, chì chiết, thậm chí là xỉa xói.
Mục đích của tất cả những việc này là để uốn nắn, giáo dục trẻ. Nhưng theo các chuyên gia tâm lý; nếu nóng vội mà có những hành vi quá đà hoặc cư xử không đúng mực thì không những không hiệu quả mà còn phản tác dụng. Thay vào đó, cha mẹ nên học cách phê bình con cái một cách khéo léo và có khoa học để đạt được hiệu quả cao.
Vai trò và tác hại của việc “phê bình trẻ”
Em bé của bạn có phải là kiểu người nghịch ngợm? Vì mải chơi quên làm bài, cô đã dọn dẹp phòng nhưng chỉ trong vòng 5 phút, con bạn lại bừa bộn như phòng ban đầu, quần áo mặc buổi sáng và buổi trưa cũng lấm lem ….
Có vô số lý do khiến bạn bực tức, và chỉ trích con mình. Phê bình tất nhiên là cần thiết cho sự trưởng thành của trẻ, nhưng việc vội vàng đưa ra những lời chỉ trích quá mạnh như buộc tội, lăng mạ, đánh đập, mắng mỏ … thường làm tổn thương lòng tự trọng của trẻ. Khi đó hậu quả thật khó lường.
Ngày nay, trẻ em, nhất là trẻ em ở thành thị thường nhận được nhiều sự che chở; ít ảnh hưởng đến cuộc sống, vì vậy tâm hồn các em rất nhạy cảm và mỏng manh, suy nghĩ còn non nớt. Trên thực tế, có rất nhiều trường hợp trẻ bỏ đi, làm việc một cách ngu ngốc; thậm chí là mất tích rồi tự tử do tức giận với cha mẹ. Vì vậy, ngay cả việc phê bình con cái cũng cần phải thận trọng và sửa sai để tránh những hậu quả đáng tiếc.
Mẹo phê bình trẻ mắc lỗi để có hiệu quả giáo dục tốt mà không làm tổn thương trẻ
Phê bình trẻ cần chú ý đến thời điểm và không gian
Nhiều phụ huynh có thói quen xấu là hễ thấy con làm gì sai lập tức mắng mỏ, phê bình không tiếc lời mà chẳng quan tâm đến thời điểm, không gian. Đó là một sai lầm, và theo nghiên cứu của các chuyên gia tâm lý, dù có cáu giận đến mấy bố mẹ cũng nên tránh phê bình con trong những trường hợp sau: vào sáng sớm, khi đang ăn, trước mặt bạn bè, ở nơi công cộng….
Như ông cha xưa đã dạy “trời đánh tránh bữa ăn”, nếu trên mâm cơm mà ba mẹ cứ cằn nhằn phê bình sẽ khiến trẻ ăn mất ngon, thậm chí vừa ăn vừa khóc hay bỏ bữa thì đều gây ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa và sức khỏe của trẻ. Còn nếu chỉ trích bé vào sáng sớm, có thể sẽ làm hỏng tâm trạng tốt trong ngày của con bạn.
Đặc biệt việc phê bình trẻ ở nơi công cộng, trước mặt bạn bè trong lớp học hay trước mặt người thân thì càng nên tránh vì điều đó sẽ khiến trẻ cảm thấy xấu hổ, mất đi sự tự tin. Hơn nữa, điều đó còn có thể khiến trẻ không hài lòng, bực bội với cha mẹ, gây ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái.
Bình tĩnh, hạ giọng khi phê bình trẻ
Khi một đứa trẻ mắc lỗi, đặc biệt là khi chúng tái phạm nhiều lần một sai lầm; cha mẹ chắc chắn sẽ khó chịu, dao động về cảm xúc; và có thể nói những điều không nên nói một cách bốc đồng; hay tức giận làm những hành động không nên làm. Điều này có thể gây ảnh hưởng rất xấu đến bản thân và con cái họ.
Vì vậy, dù trẻ mắc lỗi gì, cha mẹ cũng nên buộc mình bình tĩnh, hạ giọng trước khi chỉ trích trẻ. Chỉ có bình tĩnh, chúng ta mới có thể có nhận định khách quan và công bằng về lỗi lầm của trẻ để giải quyết vấn đề; giúp trẻ tìm ra nguyên nhân sai lầm và phương pháp sửa chữa. Ngược lại, nếu cả người lớn và trẻ em đều mất bình tĩnh; những lời chỉ trích có thể leo thang thành khóc lóc và đánh đập; và hiệu quả giáo dục sẽ bằng không.
Thay vì quát tháo giận dữ, cha mẹ nên phê bình con bằng giọng thấp hơn bình thường; giọng trầm và mạnh mẽ sẽ thu hút sự chú ý của trẻ; đồng thời dễ khiến trẻ nghe theo lời bạn nói.
Cho trẻ cơ hội thanh minh
Có nhiều nguyên nhân khiến trẻ mắc sai lầm, có những sai lầm chủ quan của trẻ; nhưng cũng có thể do những nguyên nhân khách quan không phụ thuộc vào ý muốn của trẻ. Theo quan điểm chủ quan, nó có thể là cố ý hoặc vô ý; nó có thể là vấn đề về thái độ, hoặc nó có thể là không đủ khả năng,…
Vì vậy, khi trẻ mắc lỗi, đừng tước bỏ quyền được nói của trẻ. Hãy cho trẻ cơ hội phản bác và để trẻ nói những điều trẻ muốn nói; để cha mẹ hiểu rõ hơn và toàn diện hơn về lỗi của trẻ. Những lời phê bình sau đó sẽ “trúng” mục tiêu hơn; khiến trẻ chấp nhận lời phê bình mà tâm phục khẩu phục; và sẵn sàng để sửa chữa khắc phục lỗi lầm.
Tự kiểm điểm trước khi phê bình trẻ
Cha mẹ là giáo viên đầu tiên của trẻ; và cha mẹ ít nhiều phải chịu trách nhiệm về những sai lầm mà trẻ mắc phải. Bởi lẽ, con cái là cái bóng của cha mẹ; và nhiều vấn đề xảy ra với con cái cũng phản ánh rằng cách giáo dục của cha mẹ có vấn đề. Chẳng hạn, cha mẹ quá bận rộn nên chưa hề hướng dẫn trẻ làm một việc gì đó cặn kẽ khiến trẻ làm sai làm hỏng; cha mẹ không quan tâm kịp thời đến tâm trạng buồn bực của trẻ; nên khi trẻ gây chuyện để tự giải tỏa mới giật mình sửng sốt….
Vì vậy, trước khi phê bình con cái; cha mẹ nên tự kiểm điểm lại bản thân mình trước và cùng nhận lỗi với trẻ. Điều đó sẽ giúp bạn có cách cư xử tâm lý và phù hợp hơn với con; mối quan hệ cha mẹ – con cái từ đây cũng sẽ gần gũi và thấu hiểu nhau hơn. Đương nhiên trẻ sẽ sẵn sàng chấp nhận những lời chỉ trích từ cha mẹ hơn; và đồng thuận sửa sữa mà không có sự ấm ức hay phản kháng.
Hơn nữa qua việc này, cha mẹ cũng đã tạo được tấm gương tốt đẹp để trẻ học tập và noi theo; đồng thời cũng có thể rèn luyện những đức tính tốt của trẻ là chịu trách nhiệm và tự phê bình.
Cha mẹ phải thống nhất trong việc phê bình con cái
Không phải tất cả nhưng tình trạng này đang tồn tại trong khá nhiều gia đình: mẹ mắng bố bênh hoặc ngược lại. Điều này không hề tốt cho sự lớn lên của con cái. Bởi nếu vậy, khi con cái mắc lỗi, điều chúng nghĩ không phải là cách nhận ra và sửa chữa lỗi lầm; mà là chủ động tìm nơi nương tựa. Với tâm lý này, chúng không chỉ coi thường lời nói của người phê bình; mà còn trở nên vô kỷ luật, muốn làm gì thì làm.
Vì vậy, khi trẻ mắc lỗi, cha mẹ phải tỏ thái độ rõ ràng và nhất quán cao độ. Hãy hình thành “mặt trận thống nhất”; cùng nhau nỗ lực để trẻ đối mặt với lỗi lầm và nỗ lực sửa chữa lỗi lầm của mình.
Tạo cho trẻ tâm lý thoải mái nhất định sau khi bị phê bình
Sau khi trẻ mắc lỗi thường thấp thỏm, sau khi bị phê bình thì càng buồn bực, tự ti. Nếu để tâm trạng này kéo dài và lặp lại thường xuyên; chắc chắn tâm lý và các hoạt động của trẻ sẽ bị ảnh hưởng. Vì vậy, cha mẹ nên tạo cho con cái tâm lý thoải mái kịp thời sau khi phê bình chúng. Bạn có thể an ủi con bằng những lời nói như: “Không sao đâu, con mắc lỗi sẽ sửa được”; “Mẹ biết con là một đứa trẻ thông minh, và con sẽ biết cách làm”,…
Hoặc bạn cũng có thể an ủi trẻ bằng những hành động thân mật như bắt tay, vỗ vai, hoặc mỉm cười, ôm, … Điều này sẽ khiến trẻ cảm thấy rằng dù chúng đã mắc lỗi nhưng cha mẹ vẫn luôn yêu thương và tin tưởng chúng. Nhờ đó mà trẻ nhỏ không nhụt chí hay chán nản khi mắc lỗi; ngược lại sẽ biết ơn cha mẹ và tự tin hơn vào bản thân; lạc quan hơn trong cuộc sống.
Nguồn: Tintuconline.com.vn
